Το καλοκαίρι πλησιάζει, η ζέστη ανεβαίνει και όλοι αφήνουμε τις αγαπημένες και ακριβές DSLR στο σπίτι και τρέχουμε στις παραλίες για να δροσιστούμε. Γιατί όμως θα πρέπει να παραμερίζουμε την αγαπημένη μας ασχολία τις ώρες που περνάμε μέσα στην θάλασσα; Το υγρό στοιχείο και ο βυθός της θάλασσας ανοίγουν έναν νέο κόσμο με μαγικές εικόνες, που όποιος τις έχει δει θέλει αυτόματα να τις καταγράψει και να τις μεταφέρει στην επιφάνεια.

Αντίθετα με ότι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, μπορείτε να βγάλετε καταπληκτικές υποβρύχιες φωτογραφίες χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις, καταδυτικό εξοπλισμό και χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψετε σε εξωτικά νησιά. Πιάστε λοιπόν την μάσκα, τα βατραχοπέδιλα και τον αναπνευστήρα (το μαγιό είναι προαιρετικό), και πάμε να δούμε τι άλλο θα χρειαστείτε για να μυηθείτε στην μαγεία της υποβρύχιας φωτογράφησης.

Εξοπλισμός για την υποβρύχια φωτογραφία.

Αν και την εποχή της αναλογικής φωτογραφίας υπήρχαν ελάχιστες λύσεις για τον υποβρύχιο φωτογράφο, σήμερα προσφέρονται πλέον πάρα πολλές μηχανές που θα ικανοποιήσουν όλα τα γούστα και όλα τα πορτοφόλια. Συγκεκριμένα:

• Action camera. Με τιμές που ξεκινούν από λίγα ευρώ (Nο name) έως 500 € (GoPro και άλλες).
• Αδιάβροχη compact. Χώρος στον οποίον κυριαρχούν η Olympus και η Panasonic, αλλά υπάρχουν αξιοπρεπείς λύσεις και από τους υπόλοιπους κατασκευαστές, όπως Nikon, Canon, Fuji κλπ. Οι τιμές κυμαίνονται από 100-400 € ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Το μέγιστο βάθος στο οποίο φτάνουν είναι τα 10-15 μέτρα.
• Αδιάβροχη mirrorless. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Nikon 1 AW1 (800-1000 €) με δυνατότητα εναλλαγής φακών.
• Κλασσική φωτ.μηχανή (compact, mirrorless, DSLR) με αδιάβροχη θήκη. Στην τιμή της μηχανής που θα επιλέξετε, θα πρέπει να προσθέσετε από 200-2000 €, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της θήκης. Μπορείτε να επιλέξετε είτε θήκη από τον κατασκευαστή της μηχανής σας, είτε θήκη από κατασκευαστή που ειδικεύεται σε υποβρύχιο εξοπλισμό (Ikelite, Fantasea, Ewa-Marine, Aquatica κ.α.). Όλες οι θήκες ταιριάζουν μόνον στην μηχανή για την οποία προορίζονται ενώ έχουν πολύπλοκους μηχανισμούς που προσφέρουν πρόσβαση σε όλα τα ρυθμιστικά και διακόπτες της μηχανής, από το εξωτερικό κέλυφος της θήκης. Επίσης έχουν μηχανισμούς που να αντισταθμίζουν την εξωτερική πίεση του νερού. Απλά σκεφτείτε ότι η πίεση για να πατήσετε το κουμπί λήψης της φωτογραφίας είναι μικρότερη από την πίεση που ασκεί το νερό σε βάθος λίγων μέτρων. Αν δηλαδή δεν υπήρχαν αυτοί οι μηχανισμοί που να εξισορροπούν την πίεση, το κουμπί θα έμενε συνέχεια πατημένο.

Γενικά θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι δεν υπάρχει πάνω όριο στο budget που μπορεί να απαιτηθεί για τον εξοπλισμό σας, ενώ όλα τα υποβρύχια αξεσουάρ είναι εξειδικευμένα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και επομένως δυσανάλογα ακριβά σε σχέση με  τα αντίστοιχα στεριανά (π.χ. 300-1000 € για ένα φλας, 300-500 € για ένα macro φίλτρο κλπ).

Προβλήματα της υποβρύχιας φωτογραφίας

Η υποβρύχια φωτογραφία είναι μια ενασχόληση, εξαιρετικά πιο προκλητική σε σχέση με την φωτογραφία στην ξηρά. Εκτός του ότι πρέπει παράλληλα να κολυμπάς, να κρατάς την αναπνοή σου και να κρατάς σταθερή την μηχανή, υπάρχουν ιδιαιτερότητες στην φωτογράφηση μέσα στο νερό που πρέπει να λάβετε υπόψη σας.

Το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι το ηλιακό φως απορροφάται από το νερό καθώς αυξάνει το βάθος. Το ζεστά χρώματα (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο) είναι τα πρώτα που εξαφανίζονται καθώς καταδυόμαστε, ενώ το χρώμα που επικρατεί από κάποιο βάθος και κάτω είναι το μπλε (βλ. εικόνα που ακολουθεί).

Απορρόφηση των χρωμάτων του ηλιακού φωτός ανάλογα με το βάθος.

Το πρόβλημα αυτό λύνονταν στο παρελθόν προσθέτοντας κόκκινα φίλτρα ενώ σήμερα λύνεται είτε χρησιμοποιώντας την κατάλληλη υποβρύχια ρύθμιση (που διαθέτουν πλέον πολλές μηχανές), είτε με επεξεργασία στο Lightroom/Photoshop.

Το άλλο πρόβλημα είναι ότι λόγω της διάθλασης, όλα τα αντικείμενα φαίνονται κοντύτερα στην θάλασσα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η εστιακή απόσταση του φακού αυξάνει φαινομενικά κατά 25% (με ταυτόχρονη μείωση του βάθους πεδίου). Έτσι, ένας ευρυγώνιος φακός των 35mm θα συμπεριφέρεται στην θάλασσα σαν κανονικός φακός (περίπου 45 mm).

Άντε και την πήρα την μηχανή. Τι κάνω τώρα;

Με ελάχιστες εξαιρέσεις (π.χ. ναυάγια) τα περισσότερα θέματα που θα φωτογραφίσετε στον βυθό της θάλασσας, είναι ζωντανά. Ψάρια (που είναι και το πιο αυτονόητο θέμα), μαλάκια, τσούχτρες, κοράλλια, φύκια, κοχύλια, θαλάσσιες ανεμώνες είναι τα θέματα που θα αναζητήσετε από την πρώτη βουτιά με τον νέο σας εξοπλισμό.

Εφαρμόστε τις βασικές γνώσεις που έχετε αποκτήσει από την φωτογραφία στην στεριά. Οι ίδιες ισχύουν και εδώ. Αν βρείτε ένα θέμα που κινείται στον βυθό, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να το φωτογραφίσετε από την επιφάνεια. Υπολογίστε από πριν τα στοιχεία της λήψης και στην συνέχεια κατεβείτε στο ίδιο βάθος με αυτό και πλησιάστε το. Αν είναι ψάρι, κυνηγείστε το, και ακολουθείστε την κίνηση του μέχρι να το φωτογραφίσετε.  Αν το προσφέρει η μηχανή σας, βάλτε την υψηλότερη ρύθμιση για συνεχείς λήψεις, και τραβήξτε όσες προλάβετε. Σε γρήγορα κινούμενα ψάρια, θα είστε τυχεροί αν βγει σταθερή μια φωτογραφία ανάμεσα σε όσες τραβήξετε.

Πολλά θέματα που θα συναντήσετε στον βυθό είναι μικροσκοπικά με εκπληκτική όμως λεπτομέρεια, που αποκαλύπτεται μόνον με φωτογράφηση macro. Θα πρέπει επομένως πριν την επιλογή του εξοπλισμού σας, να λάβετε σοβαρά υπόψη σας και τις macro δυνατότητες που προσφέρει. Ένα και μόνο μικροσκοπικό ζώο του βυθού, μπορεί να σας προσφέρει δεκάδες διαφορετικά θέματα μακροφωτογράφησης ανάλογα με το κάδρο που θα επιλέξετε. Εφόσον διαθέτετε εξωτερικό φλας, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε δημιουργικά, είτε π.χ. για να μειώσετε τον φωτισμό στο background, είτε για οπίσθιο φωτισμό, είτε για πειραματισμούς με διάφορες γωνίες. Θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στην χρήση του φλας σε θολά νερά που περιέχουν αιωρούμενα σωματίδια ή φυσαλίδες, που αντανακλούν το φως του φλας και καταστρέφουν την φωτογραφία.

Η συμβουλή μου είναι η εξής: Ξεκινήστε το hobby σας βουτώντας στα αγαπημένα σας μέρη. Ο βυθός θα σας αποκαλύψει πιο εύκολα τα μυστικά του αν σε αυτόν τον βυθό έχετε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής σας ηλικίας και τον γνωρίζετε ήδη καλά. Επιλέξτε μια μέρα χωρίς δυνατό αέρα και αφεθείτε στην μαγεία της θάλασσας. Ψάξτε την άμμο στον βυθό. Βουτήξτε και ξεθάψετε οτιδήποτε σας φαίνεται ότι κρύβεται μέσα στην άμμο (και πιστέψτε με κρύβονται πολλά). Πηγαίνετε στα βράχια. Βουτήξτε και ψάξτε σε όλες τις σπηλίτσες. Φωτίστε με έναν υποβρύχιο φακό (ξεκινάνε από 10 €) εκεί όπου δεν φτάνει το ηλιακό φως. Μην φοβάστε να κολλήσετε την μάσκα σας μέσα σε μια τρύπα στον βυθό (αποκλείεται να έχει καρχαρίες, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να σας χαιρετίσει μια σμερνούλα). Κολυμπήστε εκεί που σκάει το κύμα. Είναι απίστευτο το πόσα θέματα έχω βρει σε 30 πόντους βάθος που μετά βίας χωράω να κολυμπήσω. Γενικά ψάξτε και αποφύγετε να μείνετε μόνο στην επιφάνεια. Κολυμπήστε και κοιτάζετε μπροστά-αριστερά-δεξιά και όχι μόνον ευθεία κάτω. Το θέμα σας μπορεί να βρίσκεται στο πλάι και αν κοιτάζετε μόνο κάτω είναι σίγουρο ότι θα το προσπεράσετε. Υπάρχει σωρεία θεμάτων σε όλες τις θάλασσας μας χωρίς να χρειαστεί να βουτήξετε πάνω από τα 5 μέτρα. Βάλτε μια μεγάλη κάρτα μνήμης και τραβήξτε πολλές φωτογραφίες. Ξεσκαρτάρετε τις στην συνέχεια, αναγνωρίστε τα λάθη σας, και αφήστε να επιβιώσουν οι καλύτερες.

Συντήρηση εξοπλισμού

Ένας μεγάλος βραχνάς στην υποβρύχια φωτογραφία είναι η συντήρηση του εξοπλισμού σας. Το θαλασσινό νερό είναι εξαιρετικά διαβρωτικό λόγω του αλατιού που περιέχει. Θα πρέπει επομένως μετά από κάθε χρήση να ακολουθείτε με ευλαβική προσήλωση μια συγκεκριμένη ρουτίνα καθαρισμού. Η μηχανή (ή η μηχανή μέσα στην θήκη της)  θα πρέπει να βυθίζεται σε γλυκό νερό για τουλάχιστον μια ώρα. Στην συνέχεια θα πρέπει να καθαρίζεται προσεκτικά και να αφήνεται να στεγνώσει στον αέρα (και ποτέ στον ήλιο). Η μηχανή μπορεί να ανοιχτεί μόνον αφού βεβαιωθείτε ότι είναι τελείως στεγνή, λίγες ώρες μετά. Σε τακτά χρονικά διαστήματα, και ανάλογα με την χρήση που κάνετε, θα πρέπει να ελέγχετε αν το O-ring είναι καθαρό από τρίχες, άμμο ή άλλα ξένα σώματα και στην συνέχεια να το λιπαίνετε με το κατάλληλο λιπαντικό, που συνήθως περιέχεται στην συσκευασία της, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

Αντί για επίλογο

Ελπίζοντας να σας έχω μεταδώσει το μικρόβιο της υποβρύχιας φωτογραφίας, κλείνω τον παρόντα οδηγό με την βασική εξίσωση που ισχύει για την υποβρύχια φωτογραφία:

Υποβρύχια φωτογραφία = Πάθος για την θάλασσα + Ελεύθερος χρόνος + Πολλά χρήματα

Καλές βουτιές και καλές λήψεις!

Λεωνίδας Ζουμής