Τσιμεντάροντας τον Ιερό Βράχο…του Μιχάλη Μεταξά

Όπως πάντα στην χώρα μας η λήθη είναι το επακόλουθο ενός σκανδάλου. Σκάνδαλο και λήθη συμπορεύονται βήμα-βήμα. Έτσι τίποτα δεν διορθώνεται, ούτε καλυτερεύει, ούτε υπάρχει περίπτωση να τροποποιηθεί. Εξακολουθεί να επικρατεί το ίδιο χαοτικό και συνάμα κακέκτυπο σουρεαλιστικό σκεπτικό. Στην κοινωνία, στον πολιτισμό, στην πολιτική, στον αθλητισμό στην θρησκεία και ίσως και στην επιστήμη.

Με αφορμή λοιπόν τον θόρυβο που προκλήθηκε από τις πρόσφατες τσιμεντένιες διαστρώσεις στην Ακρόπολη αναδεικνύεται και πάλι αυτό ακριβώς, το κακέκτυπο σουρεαλιστικό σκεπτικό, η έλλειψη πρωτοτυπίας, η απουσία αισθητικής, και φυσικά η ανάδειξη της Ελληνικής προχειρότητας (ως προς την σκέψη).

Για την ιστορία λοιπόν το 1976 λίγο χρόνο μόλις μετά την πτώση της χούντας αποφασίστηκε και υλοποιήθηκε η διάστρωση στην Ακρόπολη για την αποφυγή πτώσεων των επισκεπτών της.
«Η σύλληψη του όλου εγχειρήματος με σταθερό κριτήριο την αισθητική προσαρμογή στο περιβάλλον έδαφος, αλλά και την δυνατότητα εύκολης και πλήρους αφαίρεσης της κατασκευής” οφείλεται στο τότε αρχαιολόγο, αρχιτέκτονα ιστορικός της τέχνης και ιστορικός της αρχιτεκτονικής Ιωάννη Τραυλό, έργο που του είχε ανατεθεί από την Επιτροπή Συντηρήσεως των Μνημείων Ακροπόλεως, εν όψει των αναστηλωτικών έργων που προγραμματίζονταν την περίοδο εκέινη.

“Οι φυσικές κοιλότητες του βράχου γεμίστηκαν με αμμοχάλικο, η τελική διάστρωση έγινε λεπτή, χωρίς οπλισμό, με κονίαμα που περιείχε αδρανή διαφόρων μεγεθών, τσιμέντο και άφθονο ασβέστη, που θα εξασφάλιζε, στο μέλλον, την εύκολη θραύση και αφαίρεση του υλικού. ΄Οσο η επιφάνεια ήταν ακόμη νωπή, προστέθηκαν αδρανή που προσέδωσαν στην τελική επιφάνεια χρώμα συμβατό με τον βράχο και υφή συγγενή με τις επιχώσεις. Η τελική επίστρωση εξείχε ελάχιστα από τον παρακείμενο βράχο και τις επιχώσεις, ενώ το περίγραμμά της προσαρμοζόταν στις υψομετρικές διαφοροποιήσεις του γειτονικού βράχου. Μεγάλα τμήματα της επιφάνειας του αρχαίου δρόμου με τα παλαιά ίχνη των αλλεπάλληλων λαξεύσεων για την μείωση της ολισθηρότητας του βράχου παρέμειναν εμφανή ως μέρος του μνημειακού συνόλου της Ακρόπολης αποδεικνύοντας, έτσι, ότι το μεγαλύτερο μέρος του βράχου ήταν ακάλυπτο από κονιάματα στην Αρχαιότητα» .1

Μισό αιώνα, σχεδόν, αργότερα αποφασίζεται με τη (βαρύγδουπη) χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών δυνατοτήτων η συνέχιση εκείνης της λύσης, δηλαδή η χρήση τσιμέντου.

Φυσικά ειδικοί είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι του υπουργείου πολιτισμού και οι αρχαιολόγοι, και σε ΚΑΜΙΑ περίπτωση εγώ.
Δεν θα σταθώ λοιπόν στο αν η χρήση τσιμέντου ή όπως μας πληροφορεί η Υπουργός η στρώση με «τεχνητό λίθο περιεκτικότητας τσιμέντου μόλις 12%» στην Ακρόπολη ήταν η πρέπουσα ή όχι λύση.

Θα θέσω όμως ένα ερώτημα απλό και καθόλου πρωτότυπο προς τους ιθύνοντες νόες: δεν αρκεί κύριοι τόσο τσιμέντο γύρω της (ακόμη και αυτό στο νέο Μουσείο της) θα έπρεπε να επαναλάβουμε με κάκιστο τρόπο τη λύση του μακρινού ΄76 επιβαρύνοντας, πάντα κατά την αισθητική μου, την εικόνα του ιερού βράχου;

Υλικά φιλικότερα, πρώτον προς το περιβάλλον μάλλον δεν υπάρχουν, δεύτερον προς τον όποιο επισκέπτη της, ─διαβάζουμε, απαιτούν συχνότερη συντήρηση─ και τρίτον υλικά που να αρμόζουν στην ταυτότητα αυτού του παγκόσμιου Μνημείου δεν βρέθηκαν, αφού προφανώς δεν άξιζε τον κόπο να αναζητηθούν και να τοποθετηθούν με την συνδρομή του οικονομικού αρωγού αυτής της κακογουστιάς ή αυτής της ΥΒΡΕΩΣ όπως ορθά το χαρακτήρισε ο κ. Τανούλας. Κρίμα γιατί αυτή η λογική, αυτή η αισθητική και αυτός ο τρόπος σκέψης κατάντησε την Αθήνα τσιμεντένιο έκτρωμα και τον Ιερό βράχο της Ανίερο.

Κλείνοντας προς επίρρωση των προλεγόμενων μου επισυνάπτω την ακόλουθη παράγραφο από άρθρο του Μάνου Βουλαρινού σχετικό με την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού μας στο ΕΜΣΤ που με βρίσκει απολύτως σύμφωνο:
«Εγώ τουλάχιστον θα το θαύμαζα. Και θα το ζήλευα. Γιατί λίγα πράγματα ζηλεύω όσο τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα σύγχρονα εικαστικά παίρνουν το τίποτα, το βάζουν να παριστάνει τέχνη και κερδίζουν από αυτό».

Αυτό το σκεπτικό κυβερνάει τον τόπο μας.

……….

1 από την ανοιχτή επιστολή που διένειμε στον τύπο ο κ. Τάσος Τανούλας Αρχιτέκτων, Δρ ΕΜΠ, ΜΑ Πανεπιστημίου της Υόρκης, Προϊστάμενος του έργου αποκατάστασης των Προπυλαίων στην Ακρόπολη (1984-2010). Μέλος της τεχνικής ομάδας Συντήρησης των Μνημείων Ακροπόλεως από το 1977, μέλος επιστημονικών επιτροπών του Υπουργείου Πολιτισμού για την συντήρηση μνημείων και προετοιμασία εκθέσεων, και όπως ο ίδιος επισημαίνει βοηθός του Ιωάννη Τραυλού την επίμαχη περίοδο.