Πόσο πραγματική είναι η εικονική πραγματικότητα;…του Γ. Μεταξάς

Η Eικονική Πραγματικότητα – Virtual Reality (VR), είναι γνωστή σε κάθε λάτρη των βιντεοπαιχνιδιών, επαγγελματία πιλότο, και γιατρό που ασχολείται με τη ρομποτική χειρουργική.
Μέχρι σήμερα όμως, παρότι η VR υπόσχονταν να «αντικαταστήσει» τον πραγματικό κόσμο, ουσιαστικά έχει περιοριστεί στα παραπάνω πεδία, δηλαδή της εκπαίδευσης και της διασκέδασης, χωρίς να έχει μπορέσει πραγματικά να ενσωματώσει τον χειριστή (νοητικά πάντα) στο πεδίο δράσης του.
Ο λόγος είναι ότι η ανάπτυξη της VR έγινε κυρίως με στόχο να βάλει τον χειριστή στο πεδίο δράσης της εικόνας και του ήχου, ενώ όλες οι άλλες αισθήσεις του παραμελήθηκαν, καθώς ήταν πολύ πιο δύσκολο ή ακριβότερο να αναπαραχθούν.

Για παράδειγμα, για να έχουν οι πιλότοι πιο ολοκληρωμένη αίσθηση των αποτελεσμάτων των ενεργειών τους, η εκπαίδευσή τους γίνεται μέσα σε καμπίνα που ενσωματώνει το κομμάτι της απεικόνισης οργάνων και περιβάλλοντος (flight simulator), η οποία στηρίζεται σε υδραυλικούς βραχίονες που κινούνται με τρόπο ώστε ο χειριστής να νιώθει τις δυνάμεις της επιτάχυνσης και τους κραδασμούς στο σώμα του, καθώς και στο εσωτερικό αυτί του (στο κέντρο της ισορροπίας).
Η τελευταία μάλιστα είναι μια πολύ χρήσιμη αίσθηση «seat of pants» όπως τη λένε οι πιλότοι, που τους μεταδίδεται μέσω της “έδρας” του παντελονιού τους!

Ένας «φτηνός» και σχετικά αυτόνομος προσομοιωτής πτήσης, που θα μπορούσε να έχει ακόμα και οικιακή χρήση.

Και πάλι όμως θα πρέπει να γίνουν συμβιβασμοί, καθώς ο θάλαμος έχει περιορισμένες διαδρομές κίνησης και κάθε τόσο θα πρέπει να επανέρχεται σταδιακά (για να μην γίνεται αντιληπτό) στην αρχική του θέση, ώστε να είναι έτοιμος για την επόμενη κίνηση.
Όσο για τα βιντεοπαιχνίδια, πανάκριβες κατασκευές σαν τον αεροπορικό εξομοιωτή είναι απλά εκτός πραγματικότητας (εικονικής ή μη!), τουλάχιστον για ιδιωτική χρήση.

Σήμερα έχουμε συνηθίσει τους ανθρώπους που περπατούν στον δρόμο και μιλούν (φαινομενικά) στον αέρα. Στο μέλλον ίσως βλέπουμε ανθρώπους που θα περπατούν φορώντας σκούρα γυαλιά και θα χειρονομούν στον αέρα, φορώντας κάποιου είδους «γάντια».

Ένα νέο κύμα εξέλιξης όμως στην VR τείνει να αλλάξει τα δεδομένα, καθώς η VR εισχωρεί σε περισσότερους χώρους εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, όπως στην πρώτη περίπτωση στην εκπαίδευση στρατιωτών των Ειδικών Δυνάμεων, ώστε η εκπαίδευσή τους να γίνεται ταχύτερα, φθηνότερα και κυρίως ασφαλέστερα.
Αλλά και με μεγαλύτερο ρεαλισμό, καθώς πχ τα πλήγματα από τον «εχθρό» θα γίνονται πλέον αισθητά στο σώμα του «θύματος», με την ενεργοποίηση ηλεκτροδίων ενσωματωμένων στη στολή του.

Εκπαίδευση στρατιωτών σε εικονική πραγματικότητα. Παρόλο που εμείς τους βλέπουμε να κινούνται σε ανοικτό επίπεδο χώρο, αυτοί μπορεί να «βλέπουν» ότι κινούνται στριμωγμένοι στους διαδρόμους ενός μισογκρεμισμένου κτηριακού συγκροτήματος, με ομήρους, εχθρούς, παγίδες κλπ.

Η αξιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων αισθήσεων (όπως αφής, θερμοκρασίας και μυρωδιάς) είναι το νέο «στοίχημα» της VR, και ένας νέος κλάδος αναπτύσσεται με το πολύ ταιριαστό και ελληνικό όνομα haptic (από το απτός) technology.
Όσο για την ψυχαγωγία, εκεί βρίσκονται μάλλον τα περισσότερα κέρδη για τις εταιρείες που κατασκευάζουν τα σχετικά συστήματα, καθώς θα μπορούν να εξασφαλίζουν για τους πελάτους τους τις «καλύτερες θέσεις» σ’ ένα αγώνα ή μια συναυλία, από την άνεση του καναπέ τους!

Θα υπάρχει επίσης η δυνατότητα να δοκιμάζετε το «περιβάλλον» μιας ξένης χώρας ή πόλης πριν καν βγείτε από το σπίτι σας, ή να συμμετέχετε σε άκρως επικίνδυνα σπορ και εξερευνήσεις, χωρίς κανένα σωματικό κίνδυνο.
Τελικά ο άνθρωπος θα μπορεί να «ζεί» πραγματοποιώντας τα όνειρά του από το σπίτι του, με πολύ μικρότερο κόστος, ελάχιστη δαπάνη χρόνου και μηδενικό κίνδυνο.
Το θέμα είναι αν τελικά ο άνθρωπος θα ζεί με την κυριολεκτική έννοια του όρου, ή θα βρίσκεται σε μια κατάσταση σχεδόν διαρκούς ονείρου.
Αντίστοιχοι φόβοι όμως υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα, για την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων με την εξάπλωση των κινητών τηλεφώνων, αλλά μήπως τελικά οι άνθρωποι επικοινωνούν τώρα περισσότερο μεταξύ τους?
Και γιατί η επικοινωνία θα πρέπει να συνοδεύεται από φυσική εγγύτητα, αφού ούτως ή άλλως είναι περισσότερο διανοητική κατάσταση?

Τελικά όλα καταλήγουν στη δυνατότητα του ανθρώπου να βάζει όρια και να τηρεί ισορροπίες, αξιοποιώντας ταυτόχρνα την (αναπόφευκτη) τεχνολογική εξέλιξη.
Και το καλύτερο εφόδιο για να το πετύχει αυτό είναι η απόκτηση κατά προτεραιότητα ουσιαστικής παιδείας από την πλευρά του, παρά απλά τεχνικών γνώσεων και δεξιοτήτων.