Data center και “Σύννεφο”…του Παναγιώτη Δουκέλη

Μερικές βασικές έννοιες με αφορμή την ανακοίνωση για την επένδυση της Microsoft

Τι είναι ένα data center;
Στην αρχική και πιο απλή μορφή του ένα data center είναι μια φυσική τοποθεσία στην οποία οι οργανισμοί (κυβερνήσεις, εταιρείες, πανεπιστήμια κλπ.) στεγάζουν τις κρίσιμες εφαρμογές και τα δεδομένα τους. Σκοπός του είναι η συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία, διανομή, πρόσβαση στα δεδομένα. Η σχεδίαση ενός κέντρου δεδομένων βασίζεται σε ένα δίκτυο υπολογιστικών και αποθηκευτικών πόρων που επιτρέπουν την ανταλλαγή κοινόχρηστων εφαρμογών και δεδομένων. Τα data centers υπάρχουν με τη μία ή την άλλη μορφή από την έλευση των υπολογιστών.

Τα βασικά δομικά στοιχεία ενός data center περιλαμβάνουν εξυπηρετητές/διακομιστές, μεταγωγείς, συστήματα αποθήκευσης δεδομένων, τείχη προστασίας, συστήματα αποθήκευσης, και ελεγκτές παράδοσης εφαρμογών και βέβαια την απαραίτητη καλωδίωση. Για την αδιάλειπτη λειτουργία ενός data center είναι απαραίτητη η συνεχής παροχή και κατανομή ενέργειας, η ύπαρξη και αποτελεσματική λειτουργία συστημάτων ψύξης και εξαερισμού, η ύπαρξη λογισμικού προστασίας από κυβερνοεπιθέσεις καθώς και η φυσική προστασία και φύλαξη των εγκαταστάσεων.

Ποια είδη data centers υπάρχουν;
Υπάρχουν τέσσερεις κύριοι τύποι με τον πλέον πρόσφατο να έχει την μορφή του cloud data center. Σε αυτήν την εκτός-εγκατάστασης μορφή data center, τα δεδομένα και οι εφαρμογές φιλοξενούνται από μια υπηρεσία παροχής υπηρεσιών cloud, όπως πχ. AWS της Amazon, Azure της Microsoft κλπ..Αυτή η περίπτωση data center εισάγει την επόμενη έννοια.
Τι είναι το cloud (υπολογιστικό νέφος ή «Σύννεφο») ;
Υπολογιστικό Νέφος ονομάζεται η κατ’ αίτηση (on-demand) διαδικτυακή κεντρική διάθεση υπολογιστικών πόρων (όπως δίκτυο, εξυπηρετητές/διακομιστές, εφαρμογές και υπηρεσίες) με υψηλή ευελιξία, ελάχιστη προσπάθεια από τον χρήστη και υψηλή αυτοματοποίηση.

Στο Υπολογιστικό Νέφος η αποθήκευση, η επεξεργασία και η χρήση δεδομένων, λογισμικού και υπηρεσιών γίνεται διαδικτυακά, μέσω απομακρυσμένων υπολογιστών σε κεντρικά data centers. Υπηρεσίες όπως είναι η on-demand παροχή εικονικών μηχανών, το διαδικτυακό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή τα κοινωνικά δίκτυα συχνά βασίζονται στην τεχνολογία του Υπολογιστικού Νέφους.
Οι χρήστες εξοικονομούν πόρους από την αγορά και συντήρηση του απαραίτητου λογισμικού και μηχανημάτων.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και οι ενδεχόμενες επιφυλάξεις;
Τα πλεονεκτήματα έχουν να κάνουν κυρίως με την αύξηση της ευελιξίας, της αποτελεσματικότητας ή/και της ανταγωνιστικότητας των οργανισμών μέσω (α) της μείωσης του κόστους για πρόσβαση σε λογισμικό και μηχανήματα με την επιθυμητή υπολογιστική ισχύ, αποθηκευτικό χώρο και συνδεσιμότητα και (β) της εύκολης μεταβολής/προσαρμογής του αναγκαίου λογισμικού και εξοπλισμού στις μεταβαλλόμενες και ανά περίπτωση και περίοδο ανάγκες του οργανισμού.

Στις ενδεχόμενες επιφυλάξεις συγκαταλέγονται (α) η ανάγκη προσαρμογής, και το αντίστοιχο κόστος, του υφιστάμενου λογισμικού στις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις του παρόχου υπηρεσιών cloud, (β) οι νομικές επιπλοκές από θέματα με την προστασία των δεδομένων του οργανισμού από κυβερνοεπιθέσεις στο «Σύννεφο» και (γ) η δυνατότητα και οι όροι υπό τους οποίους ο οργανισμός θα μπορεί, εάν το επιθυμεί, να αποσυρθεί από τις εν λόγω υπηρεσίες.

Η ισχυρότερη επιφύλαξη, ίσως, έχει να κάνει με το γεγονός ότι τέτοιου είδους υπηρεσίες προσφέρονται διεθνώς από λίγες γιγαντιαίες επιχειρήσεις, οι οποίες σταδιακά ενδεχομένως να διευρύνουν τον κύκλο εργασιών τους σε βάρος άλλων μικρότερων (τοπικών) εταιρειών με ότι αυτό συνεπάγεται: μείωση ανταγωνισμού, αύξηση του χάσματος μεταξύ χωρών και αδυναμία επιβολής εθνικών πολιτικών σε ζητήματα ασφάλειας κλπ.. Από την άλλη μεριά, το άνοιγμα νέων αγορών από αυτές τις γιγαντιαίες εταιρείες δίνει ώθηση και σε ένα τοπικό οικοσύστημα με μικρότερες εταιρείες να τοποθετούνται, συμπληρωματικά, σε εξειδικευμένα προϊόντα/υπηρεσίες.
Τέλος, δεδομένων των υψηλών απαιτήσεων των data centers σε ενέργεια και σε συνδυασμό με το επίκαιρο θέμα της κλιματικής αλλαγής, είναι κρίσιμης σημασίας η σύνδεσή τους με την ανάγκη για «πράσινη ενέργεια». Αυτό είναι κάτι που έχει ήδη καταγραφεί στους στόχους βασικών παρόχων υπηρεσιών cloud. Για παράδειγμα, η Microsoft και η Google έχουν θέσει ως στόχο το 2030 ως το έτος που το αποτύπωμα του άνθρακά τους θα είναι μηδενικό.

Η ανακοίνωση της Microsoft
Στις 05.10.2020 η εταιρεία Microsoft ανακοίνωσε την απόφασή της για δημιουργία data center στην Ελλάδα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό στο Δημόσιο και στις επιχειρήσεις της χώρας, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση σε τοπικές υπηρεσίες cloud και παρέχοντας ψηφιακή εκπαίδευση σε 100.000 πολίτες μέχρι το 2025.

Το ύψος της επένδυσης υπολογίζεται στα € 400 εκατ. ενώ το συνολικό οικονομικό αποτύπωμα στο € 1 δις.

Πόσα data centers υπάρχουν;
Με στοιχεία τρίτου τριμήνου του έτους 2019 υπάρχουν παγκοσμίως περίπου 500 data centers μεγάλης κλίμακας σε σχέση με 390 το 2017.
Η εταιρεία Microsoft, σύμφωνα με στοιχεία Απριλίου 2018 είχε περίπου 40 data centers ενώ στην ανωτέρω αναφερόμενη ανακοίνωση για τον ελληνικό κόμβο γινόταν αναφορά σε 63 «cloud regions».

Οι τελευταίες αντίστοιχες, και λίγο πολύ όμοιες, ανακοινώσεις της εταιρείας με ευρωπαϊκό ενδιαφέρον ήταν για την Ιταλία (08.05.2020) και την Πολωνία (05.05.2020). Για την περίπτωση της Ιταλίας η επένδυση υπολογίζεται σε € 1.5 δις, με εκπαίδευση που απευθύνεται σε 1,5 εκατομμύριο πολίτες και προσφορά εκ μέρους της Microsoft και ιταλικών εταιρειών υπηρεσιών cloud σε μικρομεσαίες ιταλικές εταιρείες. Όοσν αφορά την Πολωνία, η επένδυση υπολογίζεται σε € 1 δις και η εκπαίδευση απευθύνεται σε 150.000 πολίτες.

Επίλογος
Η ανακοίνωση της Microsoft είναι μία θετική εξέλιξη για την χώρα μας με δεδομένο ότι εισέρχεται στον χάρτη μίας παγκόσμιας αγοράς και αποτελεί μία επένδυση σημαντικού ύψους σε μία δύσκολη οικονομικά περίοδο. Το τελικό αποτύπωμα και η διάχυση του οφέλους στο δημόσιο, τις εταιρείες και την κοινωνίας γενικότερα θα φανεί στο μέλλον.