30 Οκτωβρίου 1930 Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας…του Ευθύμη Λεκάκη

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο Χωρών άρχισαν το 1924 και τέλειωσαν το 1930. Υπεγράφησαν α) τον Ιούνη του 1925 η Σύμβαση της Άγκυρας και β) το Δεκέμβρη του 1926 η Συμφωνία των Αθηνών. Οι συμφωνίες αυτές έπρεπε να ρυθμίσουν επίμαχα ζητήματα, αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκαν.
Σημειώνεται ότι στο διάστημα αυτό η Τουρκία είχε μία Κυβέρνηση έναν Υπουργό Εξωτερικών τον Tevfik Rüştü Aras και τρία ίδια μέλη στην Μικτή Επιτροπή (Μ.Ε.) που χειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις ενώ στο ίδιο διάστημα η Ελλάδα είχε ΔΕΚΑ!!!! αλλαγές Κυβερνήσεων (και διαδοχή Υπουργών Εξωτερικών) καθώς και αλλαγές στα μέλη της Μ.Ε.!!!! Υπουργός Εξωτερικών κατά την υπογραφή της Συμφωνίας ο Αλέξανδρος Καραπάνος.

Πλεονέκτημα των διαπραγματεύσεων είχαν οι Τούρκοι που ήταν γνώστες των θεμάτων ακόμα και των λεπτομερειών!
Το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας υπογράφηκε από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα, στις 30 Οκτώβρη του 1930 και τον πρωθυπουργό της Τουρκίας İsmet İnönü (πρώην İsmet Pasa, που ήταν στρατηγός στα γεγονότα του 1922), παρουσία του Μουσταφά Κεμάλ πασά αργότερα Kemal Atatürk.

Με αυτό, διακηρυσσόταν η ανάγκη φιλίας ανάμεσα στις δύο χώρες, ενώ ταυτόχρονα, υπογράφηκε και το Πρωτόκολλο για τους ναυτικούς εξοπλισμούς, το Σύμφωνο Εγκαταστάσεως και η Σύμβαση Εμπορίου.
Οι όροι του Συμφώνου Φιλίας ήταν σαφώς πολύ ευνοϊκοί για την Τουρκία, ως βάση της συμφωνίας ορίστηκε ο συμψηφισμός των περιουσιών των προσφύγων, γεγονός που εξίσωνε τους εύπορους Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας με τους σαφώς οικονομικά ασθενέστερους ανταλλαγέντες από την Ελλάδα μουσουλμάνους.

Πρακτικά, αυτό δυσχέραινε την αποκατάσταση των προσφύγων και την ομαλή κοινωνικοποίησή τους, καθώς θα έπρεπε να περιοριστούν στην κρατική αρωγή που έως τότε τους είχε δοθεί.
Αποτέλεσμα αυτού του Συμφώνου ήταν και η ίδρυση Τουρκικού Προξενείου στην Κομοτηνή!!!
Το Σύμφωνο Φιλίας, είναι η τελευταία πράξη του δράματος του Μικρασιατικού Ελληνισμού, καθώς σηματοδοτεί τον οριστικό ενταφιασμό κάθε προσδοκίας επανόδου στη γενέθλια γη των προσφύγων αλλά και τον οδυνηρό συμβιβασμό της εξίσωσης των περιουσιών που εγκατέλειψαν στη Μικρά Ασία με εκείνες των μουσουλμάνων που ανταλλάχθηκαν από την Ελλάδα.

Οι αποφάσεις αυτές τον έφεραν αντιμέτωπο με τους πρόσφυγες, που στην πλειοψηφία τους ήταν βενιζελικοί, καθώς μέχρι τότε, τον θεωρούσαν «σωτήρα της πατρίδας»!!!.
Το 1934 μάλιστα ο Βενιζέλος (δεν ήταν πλέον πρωθυπουργός) έστειλε επιστολή προς την Σουηδική Επιτροπή των Βραβείων Νόμπελ Ειρήνης υπέρ της απόδοσης του Βραβείου στον Kemal!! Η επιστολή Βενιζέλου προκαλεί αμηχανία και σκεπτικισμό στους περισσότερους Έλληνες μέχρι σήμερα.