Η πέμπτη γενιά δικτύων κινητής τηλεφωνίας…του Διονύση Λιναρδάτου

Στις αρχές Νοεμβρίου (2020)η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) ανακοίνωσε ότι έγιναν αποδεκτές οι αιτήσεις των τριών υφιστάμενων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας για τη συμμετοχή τους στη δημοπρασία για τη χορήγηση των δικαιωμάτων χρήσης των συχνοτήτων που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη και λειτουργία των δικτύων κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς (5G). Η δημοπρασία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί μέσα στον Δεκέμβριο και το ποσό που θα εισπράξει το Ελληνικό Δημόσιο από τη δημποπρασία αναμένεται να ξεπεράσει τα 367 εκατ. €.
Τα δίκτυα πέμπτης γενιάς, γνωστά παγκοσμίως ως 5G (5th Generation), αποτελούν την επόμενη γενιά δικτύων στην κινητή τηλεφωνία, την εξέλιξη των σημερινών δικτύων τέταρτης γενιάς (4G). Στο παρελθόν, το πέρασμα από μια γενιά στην επόμενη δεν είχε προκαλέσει τόση συζήτηση και τόσες αντιπαραθέσεις όσες έχει προκαλέσει σήμερα η μετάβαση στην 5G. Όμως, είναι γεγονός ότι στα παραπάνω από 25 έτη που λειτουργούν στην Ελλάδα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, πραγματοποιήθηκε διαδοχικά το πέρασμά τους από την τεχνολογία 2ης γενιάς (2G), στη συνέχεια στην τεχνολογία 3ης γενιάς (3G) και μετά στην τεχνολογία 4ης γενιάς (4G). Σημειώνεται ότι τα πρώτα δίκτυα στην Ελλάδα ανήκαν στη 2G, καθώς κατά τον χρόνο που λειτουργούσαν δίκτυα 1ης γενιάς (1G) σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα δεν είχαν καν αδειοδοτηθεί εταιρείες για την παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας.
Και οι τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δηλώνουν ότι θα αναπτύξουν πολύ γρήγορα την τεχνολογία 5G στα δίκτυά τους μετά τη χορήγηση των δικαιωμάτων χρήσης των συχνοτήτων. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021 εκτιμούν ότι θα διαθέτουν εμπορικά τις υπηρεσίες 5G στους καταναλωτές. Ο στόχος που θα συνοδεύει τους όρους χρήσης των συχνοτήτων είναι η κάλυψη του 60% του πληθυσμού της χώρας μέσα στην πρώτη τριετία και πάνω από το 95% του πληθυσμού μέσα σε έξι χρόνια. Όπως γίνεται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, η αρχική κάλυψη 5G θα επικεντρώνεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και στη συνέχεια θα ακολουθήσει ταχύτερη ανάπτυξη των δικτύων στο σύνολο της επικράτειας. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός που δεν θα καλύπτεται από 5G θα εξακολουθήσει να καλύπτεται από τα δίκτυα 4G και έτσι οι τεχνολογίες 4G και 5G θα συνυπάρχουν.

Οι λόγοι για τους οποίους σχεδιάστηκε και εισάγεται η τεχνολογία 5G είναι αντίστοιχοι των λόγων για τους οποίους σχεδιάστηκαν και εισήχθησαν όλες οι εκάστοτε νέες γενιές στο παρελθόν: για να καλύψουν τις ανάγκες που δεν μπορούσε να καλύψει η προηγούμενη γενιά. Η τεχνολογία 5G εισάγεται αφενός για την ταχύτερη μεταφορά ακόμη πιο μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων από την 4G και αφετέρου για να μπορούν να διασυνδέονται δεκάδες εκατομμύρια συσκευές μέσω του Internet of Things (IoT). Τα δίκτυα 5G είναι 10 φορές πιο γρήγορα από τα δίκτυα 4G. Η μέση ταχύτητα του 5G θα είναι περίπου 150 με 200Mbps και μπορεί να φτάσει το 1Gbps, ενώ η μέση ταχύτητα του 4G σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 23 και 35Mbps και η μέγιστη φτάνει τα 150Mbps. Επιπλέον, η 5G χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά χαμηλή καθυστέρηση του δικτύου, με αποτέλεσμα την εξαιρετικά χαμηλότερου χρόνου απόκρισή του και χρησιμοποιεί κεραίες τελευταίας τεχνολογίας, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να στέλνουν και να λαμβάνουν πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων ταυτόχρονα σε πολύ υψηλές ταχύτητες.
Η ανάπτυξη των δικτύων 5G, πέρα απ’ την αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών προς τους καταναλωτές, εκτιμάται πως θα αλλάξει ριζικά την καθημερινότητα των ανθρώπων, θα επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της κοινωνίας, θα προσφέρει σημαντικά οφέλη στην οικονομία, θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και θα επιτρέπει την ανάπτυξη νέων καινοτόμων εφαρμογών μετασχηματίζοντας ολόκληρους κλάδους της αγοράς. Πρόσφατη πανευρωπαϊκή μελέτη καταλήγει στην εκτίμηση ότι το όφελος για την Ελλάδα από τη χρήση των δικτύων 5G θα ανέλθει σε 2,6 δισ. € έως το 2025, ενώ οι επενδύσεις που θα χρειαστούν για την αποκόμιση του οφέλους αυτού αποτιμώνται σε 900 εκατ. €.
Η επίδραση των δικτύων 5G στο παγκόσμιο εμπόριο και γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία είναι τόσο μεγάλη, ώστε, σε συνδυασμό με τους πιθανούς κινδύνους κατά τη λειτουργία των δικτύων που μπορεί να απειλήσουν την εθνική ασφάλεια των χωρών, έχει οδηγήσει όλες τις κυβερνήσεις, παγκοσμίως, να δώσουν μεγάλη έμφαση στην επιλογή των εταιρειών που θα κατασκευάσουν τα δίκτυα 5G των παρόχων κινητής τηλεφωνίας στις χώρες τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι ΗΠΑ απαγόρευσαν στους αμερικανικούς παρόχους την προμήθεια εξοπλισμού 5G από προμηθευτές που θεωρείται ότι θα συνιστούσαν κίνδυνο εθνικής ασφάλειας. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη της Ένωσης να επιλέξουν ευρωπαϊκές εταιρείες για την ανάπτυξη των δικτύων 5G.

Πολλοί ανησυχούν ότι η τεχνολογία 5G προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην υγεία των ανθρώπων, όπως την εμφάνιση καρκίνου στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα, καθώς η ανάπτυξη του δικτύου απαιτεί την εγκατάσταση πολλών νέων κεραιών, περισσότερων και πυκνότερων από τις τεχνολογίες των προηγούμενων γενιών. Μάλιστα, ορισμένοι έχουν φτάσει στο σημείο να αποδώσουν αιτιώδη σχέση ανάμεσα στη συγκυριακή εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού covid-19 και της ανάπτυξης των δικτύων 5G, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζουν κάποια βάσιμη επιχειρηματολογία που να τεκμηριώνει την άποψή τους αυτή.

Η αναδρομή στο παρελθόν οδηγεί στη διαπίστωση ότι παρόμοιες ανησυχίες για την πρόκληση βλαβών στην υγεία των ανθρώπων είχαν διατυπωθεί και παλιότερα, όταν ξεκινούσε η ανάπτυξη των δικτύων κάθε νέας γενιάς. Οι χώρες έχουν ορίσει συγκεκριμένα ασφαλή όρια για την ακτινοβολία, τα οποία οι κατασκευαστές του εξοπλισμού οφείλουν να τηρούν για να μπορούν να κυκλοφορήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά. Τα επιστημονικά δεδομένα, μέχρι στιγμής, δεν δείχνουν να υπάρχει πειστική τεκμηρίωση που να συνδέει την εμφάνιση καρκίνου με τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Εξάλλου, η ακτινοβολία των δικτύων κινητής τηλεφωνίας, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ακτινοβολίας 5G, δεν εμπίπτει στις ιοντίζουσες ακτινοβολίες, όπως είναι οι ακτίνες Χ.

Η τεχνολογία 5G χρησιμοποιεί ακτινοβολία με συχνότητες που χρησιμοποιούν και τα δίκτυα προηγούμενων γενιών, καθώς και ακτινοβολία με υψηλότερες συχνότητες αυτών. Για τις πρώτες, όπως προαναφέραμε, δεν έχει αποδειχθεί ότι ενέχουν κινδύνους πρόκλησης βλαβών στην υγεία των ανθρώπων, ενώ οι δεύτερες δεν διεισδύουν σε βαθύτερους του δέρματος ανθρώπινους ιστούς. Όπως καταγράφει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στην ενημέρωσή του για την τεχνολογία 5G, «υπό την προϋπόθεση ότι η συνολική έκθεση στην ακτινοβολία παραμένει κάτω από τις διεθνείς συστάσεις, δεν αναμένονται επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία.»